«Балаға қауіпсіз орта қалыптастыру»

2023 жылдың  24 тамыз күні  әмбебап прогрессивті патронаж үлгілерінің супервайзері Сарыпбекова Айнур Адилбаевна, әмбебап прогрессивті патронаж үлгілерінің мейіргерлері Амирова Динара,  Джумабекова Молдир, әлеуметтік қызметкер Базарова Диана №5 қалалық емханаға қарасты 15 мөлтек ауданы тұрғындары арасында «Балаға қауіпсіз орта қалыптастыру» тақырыбында сход «акция» өткізілді, түсініктіру жұмыстары жүргізілді, ақпараттар  мен сұрақтарына жауап беріп, буклеттер таратылды.

«Балаға қауіпсіз орта қалыптастыру»

Жарақаттану ол-физикалық факторлар әсерімен, механикалық соққы алудан, ыстық әсер еткеннен, электр тоғынан, иондық сәулелерден болатын, бала өміріне қауіп төндіретін жағдай.

Жарақаттанудың екі топқа бөлінеді:
1. Байқаусызда жарақаттану-ол есік алдында немесе уй жағдайында баланың жарақат алу салдарынан болады.
2. Әдейі жарақаттау-физикалық немесе психологиялық жарақаттау, ол балаға қысым, катыгездік көрсетіп, ұрып-соғу, зорлық-зомбылық жасау жатады.

ООН конвенсиясы баланың 18 жасқа дейінгі құқығын қорғайды. Баланы зорлық зомбылықтан, ұрып-соғудан сақтап, оған қауіпсіз орта жасау ата анасыны қамтамасыз ету керек.

Балалардың байқаусызда жарақат алуы әлем бойынша басты мәселелердің бірі, ол бала өліміне, кішкентай кезінен бастап мүгедектікке апарады, көптеген емханаларда амбулаторлы, ауруханаларда балалар стационарлы ем қабылдауда.

Бас ми жарақатынан соң психикалық ауруларға шалдығып, немесе дене жарақатынан соң төсек тартып қалған бала отбасына улкен ауырпалық әкеліп, экономикалық тұрғыдан да әсерін тигізеді.

Балалар жарақаттануға улкен адамдарға қарағанда көп шалдығады, оның себептері:
1. Баланың терісі үлкендерге қарағанда өте жұқа,тез жарақаттанады.
2. Баланың басы үлкендерге қарағанда үлкен,жұмсақ болады.
3. Балалар қауіпті нәрселерді білмейді.
4. Балалардың саусағы,қолдары,аяқтары жіңішке, кішкентай болады, олар майда тезіктерге кіріп кетеді, зақымдану қаупін тудырады.
5. Балалардың бойы қысқа болғандықтан автомобиль жургізушісі оларды байқамау қаупі бар.

3 жасқа дейінгі баларда уй жағдайында болатын жарақаттану турлеріне:
биіктен құлау, суға бату, куйіп қалу, тыныс алу жолдарының бітеліп қалуы, тұншығу болып табылады.

Балалар көбінесе стөлден, төсектен, текпішектен құлау жиі болады, оларға ата анасы уйде қауіпсіз орта жасауы қажет.

Бүгінгі кунде 70% суға кеткен балалар-ұл балалар, олар 1 жастан 4 жасқа дейін өте жоғарғы қауіп қатер тобына жатады. Ал суға кетіп, құтқарылған балалардың өзі көп жағдайларды мүгедек болып қалады, олар өмір бойына ақшалай жане медициналық көмекке мұқтаж боп, отбасына ауыр салмағын салады.

Куйіп қалу, пісіп қалу қаупі көбінесе үй жағдайында болады, ондай жағдайда баланың ағзасы ауыр зардап шегіп, ұзақ уақыт ем қабылдауды қажет етеді. Куйіп қалу баланың мүгедек болуына әкеліп, денесі өскен сайын куйген жеріне қайта тері тігуді, отаға қайта түсуді талап етеді.

Балалар көбінесе сіріңкемен, балауызды жағып ойнағанда, бенгал отшашуын жаққанда, беті қорғанышпен жабылмаған тоқ көздерінен болады. Ал куйіп қалу ыстық суға шомылдырғанда, үстілеріне ыстық шай, кофе құлағанда, ыстық буға күйгенде болады.

Алдын алу шаралары:
1. Газдағы отты жаққанда баланың қолы жетпейтін артқы газ құбырын пайдалану.
2. Қазан, кастрольдердің ұстағыштарын баланың қолы жетпейтіндей етіп, газдың ортасына қарай қою.
3. Электр шәйнектерінің жалғағышын үстөл шетінен салбыратып қоймау.
4. Дастарханды бала тартып қалатындай етпей, шеттерін үстөлдің ішкі жағына скотчтап қою.
5. Ыстық тамақты, шай, кофені үстөлдың ортасына қою, шетінен алыска қарай ораналстыру.
6. Баламен бірге ыстық тамақты, ыстық шәйнекті ұстамау.
7. Ыстық затты апара жатқанда жолыңызда бір кедергінің тұрмағанына, немесе баланың жүрмегеніне көз жеткізіп алыңыз.

От-адамдар көбінесе оттың қауіпті екенін білсе де, оған назар аудармайды немесе немқұрайлы қарайды. Үй жағдайында болған өрт өте қауіпті, ата аналар балаларына өрт болған жағдайда не істеу қажеттігін айтып, үйретіп отыруы қажет.

Улану-балалар нәрестелік кезеңде барлығын аузына салып көріп, ішіп-дәмін тату арқылы біледі. 90% балалардың улануы үй жағдайында болады. Баланың улануы үлкен жастағыларға қарағанда 5 жаска дейінгі балалардың арасында көп болады. Олар дәрі дәрмекті кәмпитпен, шөлдеген кезде контейнердегі химикат, тазалағыш заттарды сусынмен шатастырып ішіп қояды.

Сол ушін дәрі дәрмекті, химикат заттарды баланың қолы жетпейтін жерге қою қажет.
Енді балаға қауіп қатер төндіретін заттар тізімін айтайық:
1. Дәрі дәрмектер: Аспирин, қан қысымын азайтатын дәрілер, аурырсынуды басатын дәрі дәрмектер.
2. Жуынатын бөдмеде; тазалағыш заттар, спрей, иіссу, шаш қатыратын лактар, ауызды шаятын заттар.
3. Гараж; насекомдардан қорғанатын спрейлер, скипидар, азелит, керосин.
4. Кір жуатын бөлмеде; кір жуатын ұнтақ, кірді ағартқыш, кірді жұмсартқыш, сусабындар.

Тұншығу, асфексия:
Тұншығу ол баланың тыныс жолдары майда заттармен бітеліп қалған жағдайда орын алады, мысалы тамак калдығы, тәттілер, майда жаңғақтар, майда ойыншықтар, рәзіңке шарлар.
Ондай жағдайда баланың тынысы бітеліп, миына оттегі бармай, өлім қаупін тудырады.